Je weet best wel wat ik bedoel....!

Iedereen zal het wel eens hebben meegemaakt of uitgeprobeerd: op de vraag "hoe gaat het met je?" antwoorden met "slecht!" om vervolgens direct de 'vervolg' vraag te krijgen "nu ik je toch tegenkom, hoe staat het met dossier X?" of "hoe gaat het met neef Z?" Het antwoord "slecht" werd in ieder geval niet toen geregistreerd of opgepakt...

Maar 'andersom' overkwam het mij onlangs. Ik heb zaterdagochtend de gewoonte vroeg de boodschappen voor de weekwisseling en de komende week in te slaan. Onder vroeg versta ik dat ik niet zelden al voor 8:30 thuis ben na een rondje supermarkt, groentekraam en 't Stoepje. Ben ik heel fanatiek dan is de frituurpan op dat tijdstip ook al redelijk schoon.

Zo stond ik dus kort geleden vroeg in de ochtend bij de groentekraam toen ik achter mij hoorde "En, hoe is het nu met Peter?" Op dat moment zat ik eigenlijk niet op die vraag te wachten, laat staan dat ik de behoefte had om een eerlijk antwoord te geven. Wellicht herkent u dat: het gaat een dag of dagen niet lekker, je hebt er wellicht ook even geen grip op en dan moet je voor de zoveelste keer je verhaal doen... maar toegegeven, dat weet de vraagsteller dikwijls niet.... ik gaf daarom maar het antwoord: "Je weet, chronisch zieke mensen moeten chronisch positief zijn!" "Peter, je weet best wel wat ik bedoel!" was de korte en terechtwijzende reactie die ik kreeg en impliciet een herhaling van de eerder gestelde vraag betekende. Een oprecht belangstellend persoon wees mij op de vroege zaterdagochtend terecht en ik heb mijn verhaal gedaan.

Maar wat is spreken en luisteren toch moeilijk. Beiden. En dat bedoel ik nu even los van de persoon en het voorval bij de groenteboer. Bij en met de ene praat je gemakkelijker dan met de ander. En dat hoeft nog geeneens een direct aanwijsbare reden te hebben... daarbij komt dat het ene moment gewoon makkelijker gaat dan het andere moment omdat je soms ook vol zorg, pijn of met vragen zit en rond schuifelt....wat kan praten soms moeilijk zijn... Vooral denk ik ook voor degenen die wij 'binnenvetters' noemen of die niet gewend zijn te spreken over zich zelf, persoonlijke dingen of gevoelens.... dat kunnen we overigens ook niet zomaar iemand kwalijk nemen..!

Maar goed luisteren hoeft ook niet altijd eenvoudig te zijn.... heb ik nooit de 'fout begaan' dat iemand wel een signaal gaf maar dat ik door drukte, onoplettendheid of welke andere reden dan ook dat ik dat signaal niet registreerde of in ieder geval niet op dat moment oppikte?! Heb ik altijd belangstellend doorgevraagd als ik merkte dat ik met een kluitje in het riet werd gestuurd?! Nu je zelf enige tijd chronisch ziek bent merk je pas echt hoe dat overkomt of hoe zoiets kan worden ervaren....

Nu ben ik niet in de positie om even een college meeleven te geven of een workshop communicatie aan te bieden.... maar toch zomaar enkele tips, die mij in ieder geval helpen:

1. Probeer zelf op de momenten dat je het kunt en wilt 'proactief' open te zijn. Daarmee help je mensen die het moeilijk vinden jou iets te vragen maar je helpt er jezelf en anderen ook mee: je geeft zelf opening voor een gesprek en je geeft daarmee zelf aan dat dit onderwerp voor jou geen taboe is. Sterker nog, door er over te praten geef je zelf woorden aan wat je meemaakt of wat je ervaart, voelt en ondergaat. Ook in vervolgsituaties kun je daarop terugkomen;
2. Zorg dat tijd en gelegenheid daar zijn om door te praten of maak een vervolgafspraak. In de lift en rennend van de ene vergadering naar het andere overleg is niet handig om tot een gesprek of persoonlijk ontmoeten te komen, hooguit een mogelijkheid om een afspraak te maken. Tijd een goede omgeving en rust maken het mogelijk te praten, niet alleen te horen maar door luisteren elkaar wezenlijk te ontmoeten;
3. Probeer niet voor de spreker zomaar in te vullen maar kom eventueel eerst met open vragen, verdiepende vragen waardoor je kunt beschrijven en reflecteren hoe jij denkt dat iemand zich voelt:
4. Kom niet met 'dooddoeners' (sorry voor het woord) als 'iedereen heeft wel wat' of 'zo heeft iedereen zijn zorgen'. Dat zal ongetwijfeld waar zijn maar het gaat hier om iemand die zijn of haar hart opent en zich kwetsbaar opstelt... het gaat niet om jou als luisteraar of wie anders dan ook... dat betekent niet horen of aanhoren maar luisteren, iemand zie en laten merken dat je haar of hem ziet en een werkelijk ontmoeten zodat jij je gesprekspartner misschien zelfs verder kunt helpen in het begrijpen wat hij meemaakt of haar helpen in het doorlopen van een rouwproces. Een proces van onvervulde verlangens, een afgebroken loopbaan, een... vul niet zomaar zelf in maar laat de ander dat ongedwongen proberen te doen.

"Je weet best wel wat ik bedoel" komt er als je het zo ziet staan er kort en bot uit maar was voor mij weer een stap verder waarbij de schaduw van mijn verdriet en ervaringen trouw bij mij bleef maar mij beter leerde verstaan.